De Sami zijn de inheemse bewoners van Lapland. Dit van nature nomadische volk leefde grotendeels van de rendieren die zij volgden op hun trek door een gebied dat zich uitstrekt over het uiterste noorden van Noorwegen, Finland en Zweden. Tot op de dag van vandaag leven de Sami nog steeds volgens eeuwenoude tradities, waarbij rendieren een belangrijke rol spelen.
RENDIEREN
Er zijn meer dan 100.000 rendieren in Noorwegen. De rendieren worden van oudsher gebruikt als werkdieren, hun vlees om te eten en de botten en vacht voor o.a. het vervaardigen van gereedschap. Wist u dat het rendier het enige diersoort is waarvan beide geslachten een gewei hebben? Het vrouwelijke rendier (ook wel simla genoemd) heeft een gewei in de winter, waarmee ze haar deel van het voedsel opeist. Het mannelijke rendier gebruikt zijn hoeven om door de sneeuw te graven om mos te vinden, het vrouwelijke rendier gebruikt vervolgens haar gewei om te vechten voor het voedsel dat de mannetjes hebben blootgelegd.
Het dieet van de rendieren varieert enorm tussen zomer en winter. In de zomer eten ze 2-3 keer zoveel als in de winter om zo op gewicht te komen. In de winter zoeken de Sami de koudste gebieden op voor hun rendieren. In de koude gebieden is het door de sneeuw makkelijker voor de rendieren om te graven naar het mos dat ze eten. In lagere gebieden wisselen vorst en dooi elkaar af waardoor er een ijs-laag ontsaat die het mos moeilijk bereikbaar maakt.
TRADITIONELE KLEDING
Het traditionele kostuum gedragen door Sami wordt gákti of kolt genoemd. Het wordt gedragen op bruiloften, begrafenissen, religieuze feesten en maar ook tijdens het dagelijkse werk. Om een gákti te maken, gebruikt men leer en wol. Dit zijn de meest voorkomende materialen, maar soms worden ook zijde en fluweel gebruikt. Gáktis verschillen van gemeenschap tot gemeenschap. Een voorbeeld hiervan is de lengte van gákti: in zuidelijke delen van Noorwegen is die langer dan die in het noorden van Noorwegen. De kleuren, patronen en de sieraden die aanwezig zijn op de gákti hebben een diepere betekenis. Ze kunnen zien of de persoon getrouwd is en waar vandaan de persoon komt die hem draagt. De Gáktis gedragen door mannen is iets korter dan die gedragen door Samische vrouwen. De gákti kan gedragen worden met een prachtig gedecoreerde riem, zilveren sieraden, traditionele leren laarzen en een zijden sjaal. De vorm van de knopen op de riem geeft aan of de persoon getrouwd is of niet. Vierkante knoppen betekenen dat de persoon getrouwd is. Alleenstaande mensen dragen een riem met ronde knopen. Als de gescheiden man de gákti blijft dragen die door zijn ex-vrouw is gemaakt, gelooft men dat hij nog steeds van haar houdt.
JOIKEN
Joik maakt al sinds de oudheid deel uit van de Sami-cultuur. Joiking wordt gebruikt om relaties uit te drukken met mensen en de natuur. De traditioneel joiks hebben geen of heel weinig songteksten. Ze bestaan meestal uit chanten en kunnen ook mimiek van dierlijke geluiden bevatten. Joik-melodieën kunnen af en toe langere teksten hebben, die vaak geïmproviseerd zijn.
ONTMOET DE RENDIEREN
De meesten van Sami’s bevinden zich in Noorwegen (ca. 50.000), gevolgd door Zweden (ca. 20.000) en slechts een klein deel in Finland (ca. 6.000). Er zijn vier tamme rendierkuddes in het zuiden van Noorwegen (niet verbonden met de sami-families) en van deze kuddes is het gebied rond Hindsæter hun territorium. Als u Hindsæter bezoekt, heeft u de kans om de rendierhoeders en hun rendierkudde te ontmoeten. Een ontmoeting is een belevenis, zeker ook met de honderden rendieren. U kunt hier meer informatie vinden.